Türkbilig Revüsü

Türkbilig Revüsü (Revue de Turcologie), eski Maarif ve Sıhhiye ve Muavenet-i İctimaiye Vekili Doktor Rıza Nur tarafından 1931-1938 yılları arasında mecburî ikametgahı İskenderiye’de neşredilmiştir. Revüde, ekseriyetle, Doktor Rıza Nur’un Türk dili, edebiyatı ve tarihine dair yaptığı tetkikler yer almaktadır. Sekiz sayı boyunca hülasaten, 1926-1931 yılları arasında bulunduğu Paris’te, Paris Millî Kütüphanesi’nde incelediği el yazmalarında yer alan Karacaoğlan, Köroğlu, Amasyalı Refikî gibi şairlerin ve ismi malum olmayan Kuzey Afrika’da mukim Türklerin şiirlerini neşretmiş; aynı kütüphanede yer alan, Babur Şah’a ait, Türk aruzu konulu “Muhtasar” isimli el yazmasını Türkbilig camiasına tanıtmış; Türk devletinin adının bin yıldır “Türkiye” olduğunu ve “Selçuklu” ile “Osmanlı” isimlerinin hatalı olduğunu beyan etmiş; Türk şiirinde yer alan türler ve ölçüler hakkında bilgiler vermiş; Ali Şir Nevaî, Tevfik Fikret, Namık Kemal gibi Türk şairlerini tahlil etmiş; Köprülüzade Fuad, Hüseyin Cahid, Ziya Şakir, Nizameddin Nazif, Nadir Nadi gibi isimlerin kendisi aleyhine yazılarına cevap vermiş; son sayısında ise üç gülgülü opera neşretmiş ve “Hatırat Parçaları” isimli bir kısmı okuyucuya takdim etmiştir. İlk üç sayı Fransızca, dört ve altıncı sayılar eski harfli Türkçe, beşinci sayı iki makalesi yeni harfli Türkçe olmakla beraber Fransızca, yedi ve sekizinci sayılar ise yeni harflerle Türkçe olarak intişar etmiştir.

Sekiz sayıdan üçü (üç, dört ve altıncı sayılar), yalnız bir mevzuya ayrılmıştır ve bir kitap gibi hazırlanmıştır. Üçüncü sayı, “L’histoire du croissant” (Hilal’in Tarihi) başlığıyla beraber umumiyetle minarelerin tepesinde gördüğümüz ve alem (boncuk) dediğimiz süsü esas alarak Kahire, Konya, Edirne, Amasya gibi pek çok şehrin camilerindeki minarelerde yer alan bu süsün incelenmesiyle hazırlanmış sanat tarihi konulu bir sayıdır. Dördüncü sayı “Şehname ve Turan-İran Cenkleri” başlığını taşımakta ve meşhur Fars şairi Firdevsî’nin eserinin özet olarak ve Türkçü gözüyle Türkçeye kazandırılmaktadır. Bu sayı, Mehmet Soğukömeroğulları tarafından 2012 yılında yeni harflerimize çevrilmiş ve basılmıştır. Altıncı sayı ise sekiz sayı içinde en hacimli olanıdır. Namık Kemal, başlığını taşıyan bu sayı, Namık Kemal’in hayatı, şiirleri ve hakkında yazılanları içeren bir eserdir. Tıbbiye yıllarından itibaren Namık Kemal’e büyük bir muhabbet ve hayranlık duyan Rıza Nur bu eser için “Bu büyük adamın bu suretle her şeyisi toplu olarak bu eser vücuda geldi. Böyle bir eser milletimiz için bir ihtiyaç idi. Bu ihtiyacı giderdim.” demektedir. Bu eser de yine Mehmet Soğukömeroğulları tarafından 2017 yılında Latinize edilmiş ve yayınlanmıştır.

Doktor Rıza Nur, sekiz sene boyunca neşrettiği Türkbilig Revüsü’nü tek başına hazırlamış ve bastırmıştır. Mesud Koman, Hüseyin Nihâl Atsız gibi bazı isimlerin görsel ve materyal yardımını ise muhtelif sayılarda zikretmiştir.

Revü, her yıl şubat ayında çıkmakta idi. Şubat 1938’de çıkan son sayısından sonra Doktor Rıza Nur’un Kasım 1938’te Türkiye’ye dönmesi üzerine nihayete ermiştir. Doktor Rıza Nur’un Türkbilig tetkikatının devamı olarak 1942 yılında Tanrıdağ isimli mecmua çıkarılmıştır.