Yahya Kemal BEYATLI

1884-1958

Asıl ismi Ahmed Agâh olup 1884 yılında doğmuştur. Üsküplüdür. İleride alacağı “Beyatlı” soy ismi, aile kökeninin dayandığı Rumeli Sancak beyi Şehsuvar Paşa’dan gelir. Babası İbrahim Naci Bey, annesi Nakıye Hanımdır. Dini ve milli hassasiyetlere sahip görgülü bir kadın olan annesi, geleneksel Osmanlı kültürüyle yetiştirdiği oğlunun, ileride özlemle yâd edeceği ve hatta şiirlerine aksettireceği çocukluğunun kültürel bilincini ve mihenk taşını oluşturmuştur.

Eğitim hayatına doğduğu şehir olan Üsküp’te başlamış, Yeni Mektep’te ve Mekteb-i Edeb’de öğrenim görmüştür. 1895 yılında Üsküp İdadisi’nde orta öğrenimine başlamış sonrasında Selanik İdadisi’ne geçiş yapmıştır. Bu dönemlerde yazdığı şiirlerde “Esrar” mahlasını kullanmıştır. 1902 yılında idadiyi tamamlaması için İstanbul’a gönderilmiştir. Dönem ortası olması sebebiyle eğitimine başlayamamış ve bu süreç, dönemin siyasi çalkantılarından etkilenmesine sebep olmuştur. İrtika, Malumat gibi Servet-i Fünun akımını benimseyen dergilerde “Agâh Kemal” mahlasıyla şiirler yazmıştır. II. Abdülhamit hükümetinin istibdat eleştirileriyle sarsıldığı 1903 senesinde Paris’e kaçmış ve burada Ahmet Rıza, Sami Paşazade Sezai, Mustafa Fazıl Paşa, Prens Sabahattin, Abdullah Cevdet, Abdülhak Şinasi Hisar gibi meşhur Jön Türklerle tanışmıştır.

1912’de İstanbul’a, Fransızca’yı iyi derecede öğrenmiş, pek çok Avrupa şehrini gezmiş, Batı medeniyetini incelemiş bir halde dönmüştür. İstanbul’da çeşitli okullarda tarih ve edebiyat dersleri vermiştir. Bu okullardan biri olan Darülfünun’da ileride yakın arkadaşı olacak öğrencisi Ahmet Hamdi Tanpınar ile tanışmış, Necmettin Halil Onan, Nazım Hikmet, Mehmet Halid Bayrı gibi önemli isimler öğrencisi olmuştur. 1921-1923 yılları arasında yayımlanan Dergâh isimli dergiyi kurmuş, başyazarlığını yaptığı dergi kadrosunda pek çok önemli şahsiyet yer almıştır. Peyâm-ı Edebî, İleri, Tevhîd-i Efkâr , Pâyitaht, Yarın, Hakimiyet-i Milliye gibi önemli gazete ve dergilerde de yazmıştır. Milli Mücadele’ye destek veren Yahya Kemal, 1922 yılında Lozan barış müzakerelerinde delege olarak görev yapmış, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından farklı yıllarda Urfa, Yozgat, Tekirdağ, İstanbul milletvekili olarak seçilmiştir. Varşova, Madrid, Lizbon ve Pakistan’da elçilik görevlerinde bulunmuştur. Sağlık sorunları dolayısıyla tedavi için zaman zaman Sofya ve Paris’e giden Yahya Kemal, 1 Kasım 1958’de Cerrahpaşa Hastanesi’nde vefat etmiş ve Aşiyan Mezarlığı’na defnedilmiştir.

İstanbul ile özdeşleşmiş yazar, İstanbul nezdinde vatan toprağı ve millet kavramlarına dikkat çekmiş, Anadolu’nun Malazgirt Zaferi’nden başlayarak İstanbul’un fethine ve Osmanlı hâkimiyetine uzanan Türkleşmesini yazılarında işlemiştir. Bilhassa kendi doğduğu topraklar olan Balkan şehirlerine duyduğu özlemi şiirlerine yansıtmıştır. Türk kültürünü ve Müslüman bilincini birbirinden ayırmamış, milli ruhun böylece oluşacağını ve yaşayacağını anlatmıştır. Türk tarihini, Türk edebiyatını ve Türk musikisini şiirlerinde konu edinmiş, camiler, hisarlar ve kabristanlar gibi mimari yapıtların ve şehirlerin milli ruh için önemini vurgulamıştır. Bir Başka Tepeden, Süleymaniye’de Bayram Sabahı, Koca Mustapaşa, Sessiz Gemi, Rindlerin Akşamı en meşhur şiirlerinden yalnızca birkaçıdır. Kendinden sonra gelen Arif Nihat Asya, Tarık Buğra, Faruk Nafiz Çamlıbel, Mithat Cemal Kuntay, Cinuçen Tanrıkorur gibi ünlü isimleri etkilemiş, başta arkadaşı Münir Nurettin Selçuk tarafından pek çok şiiri bestelenmiştir. Ölümünün ardından öğrencisi ve dostu Nihad Sâmi Banarlı’nın teklifiyle, Yahya Kemal Enstitüsü kurulmuş, yazıları ve şiirleri kitaplaştırılmıştır.

Bazı Eserleri: Kendi Gök Kubbemiz, Eski Şiirin Rüzgarıyle, Rubâîler ve Hayyam Rubâîlerini Türkçe Söyleyiş, Aziz İstanbul, Eğil Dağlar, Siyâsî Hikâyeler, Siyâsî ve Edebî Portreler, Edebiyâta Dâir, Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsî ve Edebî Hâtıralarım, Târih Musâhabeleri, Bitmemiş Şiirler, Mektuplar-Makaleler

Yazıları (84)

Gazel

Divan 1.Sayı 5.Sayfa

Kasım 1978

Erenköyü'nde Bir Bahar

Divan 1.Sayı 14.Sayfa

Kasım 1978

Hayyam'dan

Divan 1.Sayı 14.Sayfa

Kasım 1978

Vehbi'ye

Divan 1.Sayı 14.Sayfa

Kasım 1978

Türk İstanbul

Töre 12.Sayı 5.Sayfa

Mayıs 1972

Teşkilat Kabiliyeti

Töre 16.Sayı 31.Sayfa

Eylül 1972

Milli Fikirler

Töre 18.Sayı 35.Sayfa

Kasım 1972

Sâde Bir Görüş

Töre 55.Sayı 28.Sayfa

Aralık 1975

Büyük Gün

Orkun (1950 - 52) 63.Sayı 9.Sayfa

Aralık 1951

Yol Düşüncesi

Doğu (1942 - 50) 7-8.Sayı 20.Sayfa

Mayıs - Haziran 1943

Sessiz Gemi

Doğu (1942 - 50) 56-58.Sayı 11.Sayfa

Temmuz - Eylül 1947

Rindlerin Akşamı

Doğu (1942 - 50) 56-58.Sayı 22.Sayfa

Temmuz - Eylül 1947

Hayal Şehir

Doğu (1942 - 50) 56-58.Sayı 22.Sayfa

Temmuz - Eylül 1947

Söz Meydanı

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 5.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Tazmin

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 5.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

İhsan'a

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Rübai Neşvesi

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Vehbi'ye

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Tevfik'e

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Sâlim'e

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Hâlis'e

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Zevkâbâd

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 6.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Siste Söyleniş

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 16.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Cemal Yeşil'e

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 16.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Fuad Bayramoğluna

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 16.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Fuad Ömer'e

Doğu (1942 - 50) 61-63.Sayı 16.Sayfa

Kasım - Ocak 1948

Endülüs'te Raks

Doğu (1942 - 50) 64-66.Sayı 5.Sayfa

Mart - Mayıs 1948

Endülüs'te Raks

Doğu (1942 - 50) 82-96.Sayı 231.Sayfa

Eylül - Ekim 1950

Rintlerin Ölümü

Ötüken 132.Sayı 4.Sayfa

Aralık 1974

Ezan ve Kur'an

Fedai 28.Sayı 24.Sayfa

Şubat 1966

Mohaç Türküsü

Fedai 36.Sayı 12.Sayfa

Kasın 1966

Sessiz Gemi

Fedai 36.Sayı 12.Sayfa

Kasın 1966

Gedik Ahmet Paşaya Gazel

Fedai 43.Sayı 15.Sayfa

Aralık 1968

Ezansız Semtler

Töre 150.Sayı 16.Sayfa

Kasım 1983

Mohaç Türküsü

Doğu (1942 - 50) 48-52.Sayı 15.Sayfa

Kasım - Mart 1947

Ezansız Semtler

Fedai 4.Sayı 6.Sayfa

Kasım 1963

Ezân-ı Muhammedi

Fedai 4.Sayı 7.Sayfa

Kasım 1963

Deniz

Büyük Mecmua 6.Sayı 87.Sayfa

Nisan 1335

Üç Tepe

Dergah 1.Sayı 1.Sayfa

Nisan 1337

Sade Bir Görüş

Dergah 2.Sayı 17.Sayfa

Mayıs 1337

Kalble Dil

Dergah 3.Sayı 33.Sayfa

Mayıs 1337

Acıların Tadı

Dergah 4.Sayı 49.Sayfa

Haziran 1337

Gezinti

Dergah 6.Sayı 81.Sayfa

Temmuz 1337

Ses

Dergah 6.Sayı 85.Sayfa

Temmuz 1337

Balkan'a Seyahat

Dergah 14.Sayı 17.Sayfa

Teşrin-i Sanî 1337

Karanlıkta Uyanan Biri

Dergah 15.Sayı 33.Sayfa

Teşrin-i Sanî 1337

İmlaya Dair Güft ü Gû

Dergah 18.Sayı 81.Sayfa

Kanun-ı Sanî 1338

Kafiye

Dergah 19.Sayı 97.Sayfa

Kanun-ı Sanî 1338

Vezinler 1

Dergah 20.Sayı 113.Sayfa

Şubat 1338

Vezinler 2

Dergah 23.Sayı 161.Sayfa

Mart 1338

Bugünkü Türkçe 1

Dergah 27.Sayı 33.Sayfa

Mayıs 1338

Şahsî Hatıralar

Türk Yurdu 164.Sayı 192.Sayfa

Kânun-ı Evvel 1340